SQUAT EGZERSİZİNE VÜCUT AĞIRLIĞI İLE BAŞLAMAK
Yazan: Sedat Odabaşı
Bizler
alt vücut kuvvet antrenmanlarına vücut ağırlığı ile yapılan squat ve kettlebell
sumo deadlift egzersizlerini bilateral (çift taraflı) olarak öğreterek başlarız.
Squat ve hinge hala temel
hareket becerileri olarak kabul edilir. Bununla birlikte birçok sporcu için
kettlebell sumo deadlift veya trap-bar deadlift gibi daha çok kalça dominant
olan egzersizler squat’tan daha iyi bir başlangıç noktasıdır. Gerçekten de
deadlift hareketini öğrenmek daha kolay olabilir. Çünkü mobilite sorunları
genellikle daha az görülür. Bununla birlikte bir sporcuya vücut ağırlığıyla
squat yapmayı öğretmek yine de çok önemlidir. Çünkü esneklik ve yaralanma
potansiyeli hakkında sporcuya önemli bilgiler verecektir.

Asıl sorulması gereken soru şudur: Ne kadar
ağırlıkla squat yapılacak? Squat egzersizini ağırlık altında gerçekleştirmek
hem fiziksel hem de psikolojik açıdan benzersiz problemler ortaya çıkarır. En
basit anlamda kendimize şunu sormalıyız, “vücut ağırlığı ile yapılan mükemmel
bir squatı düzgün bir şekilde yerine getiremeyen bir sporcuya dışarıdan yük
vermeli miyiz?”
Squat hareketini öğretmenin zorluklarını
anlamak için ağırlık kaldırma psikolojisini genel olarak incelemek önemlidir. Genellikle
genç erkekler egzersizi öğretmeyi zorlaştıran maço tavırlar içinde olurlar. Bu
durum motor öğrenme sürecini grup ortamında özellikle zorlaştırır. Çoğu sporcu
düzgün squat için gerekli mobiliteyi geliştirmek amacıyla ağırlıksız squat
yapmak istemiyor. Bunun yerine sporcular ağırlık kaldırmak ve diğerlerine
meydan okumak istiyorlar.
Çoğu kez kötü squat gerçekleştiren bir sporcu
iyi niyetli bir antrenör tarafından “güçlü ol” diye teşvik edilir.
Fizyoterapist Gray Cook bu hatayı “fonksiyon bozukluğuna kuvvet katmak” olarak
tanımlıyor. Cook’un en basit anlamıyla söylediği şey şudur; eğer vücut ağırlığı
ile iyi bir squat yapamıyorsanız ağırlık ile squat yapmayın. Kötü tekniği olan
bir sporcunun yük altında squat yapmasına izin verirsek fonksiyon bozukluğunun
üstüne kuvvet katmış oluruz. Sporcu ya da üye zayıf bir patern/hareket
gösteriyorsa ve sizler kişiye bu kötü paterne rağmen ağırlık kullandırıyorsanız
durumu daha da kötüye götüreceksiniz demektir. Bu durum yaygın olarak lise ve
üniversitelerde yapılan kuvvet antrenmanı hatasıdır ve birçok sporcunun sırt
ağrısı yaşamasının kökeninde bu yanlışlar olabilir.
Bunun yerine bir koçun sporcuya vermesi
gereken ilk tavsiye, "mobil olmak" veya "squat formunu
mükemmelleştirmek" şeklinde olmalıdır. Doğru teknik öğrenildikten sonra
sporcuya yük verilmelidir.
Mevcut
yaklaşımımız, yük eklemeden önce squat hareketini geliştirmek için mobilite
üzerinde çalışmaktır ve bunun için de çoğunlukla unilateral (tek taraflı) squat
hareket kalıplarını içeren egzersizler kullanıyoruz. Unilateral (tek taraflı) diz dominant hareketleri
öğretmek daha basittir ve çok daha kullanışlıdır.

Bilateral (çift taraflı) squat hareketini
sporculara öğretmenin en iyi yolu ısınma sırasında yaptırılmasıdır. Bu sayede
sporcu "barbellda ne kadar ağırlık var?" Ya da "salonda bana bakan kimse var mı?" gibi
soruları düşünmeden istediğimiz hareketi gerçekleştirmiş olur. Psikolojik
açıdan bakıldığında, squatı öğrenmede başarıyı engelleyen bir bariyer bulunmaktadır.
Sürekli olarak ağırlık arttırma arzusu sporcuyu hatalı ve benzer hareket
kalıpları gerçekleştirmesi için sürekli zorlar. Isınma evresinin bir parçası
olarak squat mobilitesi üzerinde çalışmak ise bunun tam tersini yapar. Isınma
programımızda squat mobilitesi üzerinde çalışsak da, unilateral (tek taraflı)
alt vücut ilerlemeleriyle kuvvet programında unilateral (tek taraflı) kuvvet üzerinde
çalışmaya ağırlık veriyoruz.
Sporcularımız aynı zamanda kettlebell sumo
deadlift veya trap-bar deadlift gibi (kalçanın hareket açıklığından dolayı
squata göre öğrenilmesi daha kolay olan bir egzersizdir) egzersizlerle kalça
ve sırt kuvvetini geliştirebilirken aynı anda da tek bacak kuvveti ve mobilitesi
üzerinde çalışabilirler.
Kaynak: New Functional Training for Sports 2nd Edition - Michael Boyle